در راستای همکاری های ما بین صدا و سیمای مرکز زنجان شبکه اشراق و دانشگاه زنجان، دفاعیه رساله دکتری آقای ابوالفضل دین محمدی در زمینه آشکارسازی ماده تاریک، روز شنبه 1402/11/14 در حالی برگزار شد که بخش هایی از این جلسه بصورت زنده از صدا و سیمای مرکز زنجان شبکه اشراق پخش گردید.

شرح مختصری از دفاعیه آقای ابوالفضل دین محمدی را می خوانیم:

ماده تاریک برای همه شاید شناخته شده نباشد منظور ماده‌ای است که ما از اون نوری دریافت نمی‌کنیم و صرفاً به دلیل اثرات گرانشی که از خود دارد به وجود آن پی می بریم.

امروزه شواهد زیادی بر وجود ماده تاریک در کیهان ما معرفی شده است.

هر چند در کتاب‌های درسی مدارس، دانشگاه‌ها در همه جای دنیا وقتی که می‌خواهند بگویند عالم یا کیهان از چه چیزی پر شده است میگویند کیهان از ماده که از اتم ساخته شده پر شده است این دیدگاه در طی سال‌های اخیر و آینده با کشف ماده تاریک تغییر پیدا خواهد کرد.

شواهدی که آقای دین محمدی در مورد ماده تاریک خواهند شمرد نمونه آن منحنی چرخش ستارگان به دور کهکشان راه شیری مثل سایر کهکشان‌های دیگه نشان دهنده این است که بایستی جرم خیلی بیشتری در کهکشان علاوه بر این ستاره‌ها وجود داشته باشه که هاله آن را پر کرده باشد که به این اصطلاحا ماده تاریک گفته می‌شود. ذرات ماده تاریک هنوز برای ما شناخته شده نیست.

در این رساله دکتری کاری که انجام شده با هدایت و راهنمایی دکتر حسین صفری و دکتر نادر میرابوالفتحی از دانشگاه A&M تگزاس بوده است. همچنین از نظرات مشورتی و مشاوره ارزشمند دکتر کای نورلند و دکتر متی هیکینهیمو از دانشگاه هلسینکی فنلاند بهره برده شده است.

 در این کار سعی شده است که از مواد نیمه رسانا مثل سیلیسیوم و ژرمانیوم برای شبیه سازی آشکارسازی ماده تاریک استفاده بشود و بتوان راهی پیدا کرد که این ماده تاریک را از زمینه شار نوترینو از جمله نوترینوی خورشیدی جداسازی کرد. منابعی که برای نوترینو هست ناشی از واکنش‌های هسته‌ای یا همجوشی‌های هسته‌ای در درون ستارگان مثل خورشید است البته منابع جوی هم براش متصور هستیم و همینطور از انفجارات ابرنواختر نیز شار نوترینو حاصل میشود.

یکی دیگر از منابع مهم در سطح زمین رآکتورهای اتمی است که در کشورهای مختلف وجود دارند. که با واکنش های هسته منجر به تولید نوترینو باشد. بنابراین ساخت چنین آشکارسازهایی که بتواند شار نوترینو را از ماده تاریک برای ما تفکیک کند و این زمینه را تشخیص بدهد اهمیتی غیر از اهمیت علمی و لبه دانشی اهمیت تکنولوژی فراوانی هم دارد.

این کار پژوهشی دارای خروجی بسیار ارزشمندی بوده که در مجله physical review d و journal of physics G (شاخه هسته ای و فیزیک ذرات) دو‌مقاله به چاپ رسیده و مرحله بعدی این کار ساخت چنین ابزارهایی هست که امروزه در دنیا هزینه فوق العاده زیادی دارد و با سرمایه گذاری بسیار زیادی در حال انجام هستند.

آزمایشگاه‌های بسیار بزرگی در آمریکا، ژاپن، اروپا و جاهای دیگر در دنیا در حال توسعه هستند تا بتوانند چنین چیزی را آشکار بکنند در واقع پیدا کردن چنین ماده‌ای بزرگترین سوال امروز بشریت در زمینه علمی رو که همان ماده تاریک است را می‌تواند پاسخ بدهد.